Thú vui sấu cá ở Ngàn Nưa…

Năm ngoái, một bữa đang ngồi nhâm nhi vài ly thì nhận điện thoại của ông anh họ - một bác sĩ về hưu rủ tôi về quê đi sấu cá.

- Trời. Cách xa cả ngàn cây số mà ông anh bảo em về đi sáu cá ư. Nhưng đã hơn 20 năm nay mình không được thưởng ngoạn cái thú vui ấy rồi.  Cái thú vui có một không hai này. Như có ma lực, vậy là tôi cắt phép và… bay về quê. Thật không uổng, tôi đã có một chuyến picnic thật tuyệt vời. 

Nói đến Ngàn Nưa, dãy núi từ xa xưa đối với mỗi người sinh ra ở nơi đây là cơm áo gạo tiền, là “bồ lúa” của  tiều phu nghèo khi tháng Ba ngày Tám. Là tài nguyên của cải, cung cấp vật liệu… dựng nhà làm cửa, là quặng crômite quí giá…Còn khe suối của Núi Nưa có loại cá “ tủ mủ” ăn ngon đến nhớ đời.  ở quê tôi cứ đến heo may lại rủ nhau đi sấu cá khe.   

Hình ảnh từ khi chọn khe, đổ thuốc  đến bắt và nấu ăn, uống rượu

Dãy Ngàn Nưa có rất nhiều khe ( suối nhỏ). Nhiều nước vào mùa mưa, cạn vào mùa khô, nhưng không mấy khi khô hẳn. Có rất nhiều cá với những cái tên mà hẳn ở nơi khác không có: cá tào, cá trắng, cá tủ mủ, tôm cũng khác, cua thì dẹp hơn. Có con cua mòng đỏ chót. Những con khe gắn với những cái tên như Khe Bãi Đềênh, Khe Đàng Trụt, Khe Đàng Quan, Khe Cân(cây) Móm, Khe Cân Mắc, Khê Đông Rợp, Khe Đá Bàn…

Sấu cá ( sấu hay còn gọi là thuốc cá, có nhiều địa phương khác người ta vẫn làm như vậy) rất công phu. Thuốc là khâu dầu Sở ( hạt Sở đã ép lấy dầu, không độc. Khi nấu lên đặc quánh dầu, đổ xuống nước dầu sở phủ mặt nước cá ăn phải say thuốc mà nổi lên chỉ việc dùng tay cũng bắt được…

Nhưng kiểu chơi “sấu cá” quê tôi lại khác. Đó là một thú “săn” cá thì đúng hơn. Đây là một thú vui của từ thường dân đến những phú gia làng. Giàu thì bỏ tiền mua thuốc, nghèo đi bắt giúp…Nhưng trên hết vẫn là thú chơi. Bắt đầu từ 2 giờ sáng, đoàn sấu cá đi sau khi đã chuẩn bị: nồi, đuốc dụng cụ bắt cá…nhưng không thể thiếu: xôi gà và nhất là rượu để trước khi đổ thuốc xuống khe thì nên cúng thần núi, thần khe. Cúng xong, mọi người uống rượu, đợi đến khi trời sáng thì cùng nhau đi bắt cá. Cá nhỏ, bắt từng con, từng con vậy mà có khi được cả gánh cá. Đến trưa, khi cá đã nhiều thì nhà bếp bắt đầu nấu cá, chỉ 2 món là: canh cá nấu với rau cải và cà chua và phải nấu chính nước suối và cháo cá. Bát mang theo, nhưng đũa thì phải bằng cây rừng. Nhiều ít cũng không được ăn hết mà phải để lại mang về chia cho những người ở nhà…cái qui ước ngàn đời là vậy.

Lần này ông anh họ rủ về sấu cá, với tôi là cả niềm vui, bởi 20 năm rồi xa quê cũng chẳng có dịp nào về.

Nhớ khi các bác họ tôi Hứa Như Ý, Hứa Như Tư còn sống có thể ví là thủ lĩnh của“Hội sấu cá phong liêu nhất”, dù ở tận Hà Nội vẫn một năm một lần về đi sấu cá. Khác với các hội khác, cứ mỗi khi cuối buổi sấu cá, bác tôi hô: phụ nữ ở lai, đàn ông đi: “thoả mãn bần cố”, ấy là câu nói vui của người nông dân quê tôi- vậy là bác cháu ngược khe lên đến cái hố nước thật sâu, thật trong giữa lưng chừng 2 vách núi và tắm…tiên.

Ăn cá suối giữa rừng, tắm tiên giữa rừng! Bây giờ các bác của tôi đã đi xa, trong tôi chỉ còn hoài niệm, hoài niệm ngay cả khi tôi về sấu cá lần này.